Adet Neden Gelmez?

Adet görmeme, tıp dilinde amenore olarak adlandırılır. Bu durum, âdet kanamasının gelmemesidir. 21 günden kısa veya 35 günden uzun süren adet döngüsü düzensiz adet olarak tanımlanır ve mutlaka tedavi edilmesi gereken bir durumdur. Kanamalar arasında her ay dönemsel olarak değişimler gözlenebileceği için, her 30 günde bir adet olmayı beklemek doğru değildir. Adet gelmemesi iki şekilde incelenir: Primer amenore ve sekonder amenore.

Primer Amenore Neden Olur?

Galaktozemi
Turner sendromu
Hipotalamus ve hipofizin neden olduğu patolojiler ve tümörler
Kızlık zarında açıklık olmaması
Yapısal gelişim problemleri
Vajinada perde olması
Rahim ağzı veya rahimde doğumsal kusurlar

Sekonder Amenore Neden Olur?

Hipotalamus bozuklukları
Gebelik, emzirme, korpus luteum kisti ve menopoz
Stres ve depresyon
Doğum kontrol hapı kullanımı
Aşırı zayıflık, ani kilo kaybı ve yetersiz beslenme
Hipofiz hastalıkları (Hipofizin alınması, Sheehan sendromu)
Prolaktin hormonunun aşırı salgılanması
Polikistik over hastalığı
Kemoterapi ve radyoterapi tedavisi
Diyabet, hipotiroidizm ve hipertiroidizm
Cerrahi ile rahim iç dokusunun alınması
Rahim içinde yapışıklık
İlaç tedavisi (Sistemik steroidler, danazol ve GnRH analogları)
Sarkoidoz
Erken menopoz ve prematür ovaryen yetmezliği
Testosteron ve diğer erkeklik hormonlarının fazla salgılanması

Adet Olmak İçin Vücutta Hangi Şartların Olması Gerekir?

Kadının düzenli bir şekilde adet görebilmesi için vücutta her ay rutin bir şekilde dört farklı bölgenin düzenli fonksiyonlarına devam etmesi gerekir.

Rahim içinin vajina çıkışına kadar olan bölümünün tam anlamıyla açık bir akış yolunun olması gerekir.
Her ay yumurta hücresinin düzenli üretilmesi ve üretilen yumurtaları serbest bırakan yumurtalıkların olması gerekir.
Hipofiz bezinin fonksiyonel olarak çalışması gerekir.
Beynin üst sistemi ile sağlıklı ilişkisi olan hipotalamus bölgesinin olması gerekir.

Adet Olmamaya Neden Olan Faktörler Nasıl Tespit Edilir?

Kadının yaşı gebe kalmaya engel değilse, ilk uygulanması gereken şey gebelik testi yapmaktır. Çünkü gebelik, adet görmemeye neden olabilir. Eğer test sonucu negatif çıkmışsa, bazı hormon testleri uygulanmalıdır. Tiroid ile ilgili hastalıklar ve bazı tümörlerin varlığı adetin gelmemesine yol açar ve bu sorunlar bazı hormon testleri ile kolaylıkla tespit edilebilir.

Adetin Neden Gelmediğini Anlamak İçin Hangi Testler Uygulanır?

İlk olarak erken menopoz araştırması yapmak için antimüllerian hormonu kontrol edilmelidir.
Tiroid hormonu, vücutta birçok alanda etkili olduğu gibi üreme sistemi üzerinde de etkili bir hormondur. Dolayısıyla adet olmayan kadınlarda sorunu bulmak için tiroid ölçümü yapılmalıdır.
Adet olmayan kadınlarda prolaktin yani süt hormonu seviyesi ölçülmelidir.
İleri yaşlarda menopoz olasılığına karşı FSH, LH ve Estradiol hormon testleri uygulanmalıdır.
Adet gelmemesinden şikayetçi olan kadınlarda sorunu tespit edebilmek için ultrason muayenesine mutlaka ihtiyaç duyulur. Ultrason ile yumurtalıklarda kist ve tümör varlığı ve gebelik olasılığı kolaylıkla tespit edilebilir.
Kadın kürtaj ya da düşük yapmış ve sonrasında adet görememişse, rahim içi yapışıklığın araştırılması gerekir. Bunun için HSG filmi çekilir.
Çok nadir durumlarda adet gelmemesi hipofiz bezinden kaynaklanan bir sorun nedeniyle oluşabilir. Bu nedenle hipofiz bezinin de araştırılması gerekir.
Hiç adet olmayan genç kızlarda genetik faktörlerin araştırılması gerekir.

Türlerine Göre Adet Gelmemesi Tedavisi Nasıl Yapılır?

Primer Amenore: Hiç adet görülmemesi durumudur. Genç bir kız 16-18 yaşına ulaşmış ve henüz adet görmemişse primer amenore olarak tanımlanır. Sebep hormonal ve genetiktir. Bu vakaların bazılarında koku alma duyusu da bulunmamaktadır. Bu durum ise Kallmann Sendromu olarak tanımlanır. Sebep hormonlar ve genetik olduğu için tedavi nedene yönelik şekillendirilir.

Rokitansky Sendromu: Anne karnında can bulan ceninin rahmi gelişmemiş olabilir. Bu gibi durumlarda yumurtalıklar ve hormonlar normal olabilir. Ancak adet gelmemesi söz konusudur. Bu vakalar yalnızca rahim nakli ve taşıyıcı anne yolu ile bebek sahibi olabilir.

Sekonder Amenore: Kadın düzenli adet görürken bir anda adet görmemeye başlayabilir. Sekonder amenorenin en belirgin nedeni gebeliktir. Gebelik söz konusu değilse, yumurtalık kistleri, tiroid hastalıkları da adet gelmemesine neden olabilir. Adet gelmemesinin altında yatan neden araştırılarak nedene yönelik tedavi başlatılır. Tiroid ve menopoz ile alakalı sorunlar hormon tedavisi ile, tümör ve kist varlığı söz konusu ise cerrahi ile tedavi uygulanabilir.