Vajinismus, halk arasında bir hastalık olarak düşünülse de aslında bir hastalık değil, bir belirtidir. Vajinismus, cinsel birliktelik anında başlangıçta hiçbir sorun olmayan, ancak birliktelik ilerledikçe, birleşme anı yaklaştıkça kadında kontrolsüz bir şekilde gelişen kasılmalar olarak tarif edilebilir. Bu kasılmalar nedeniyle erkek cinsel organı kadının vajinası içine giremez ya da birleşme olsa bile çok ağrılı ve zor şekilde olur.

Vajinismus, hastalıktan çok bir teşhis olarak değerlendirilir. Cinsel birliktelik anında kadının korku, endişe veya yanlış bilgiye sahip olması nedeniyle vajina kanalında yer alan pelvik kasların, vücudun kendini koruma tepkisiyle kasılmasıdır. Bu kasılma kontrolsüz bir şekilde gerçekleşir ve dolayısıyla cinsel birliktelik mümkün olmaz. Vajinismus problemi yaşayanlarda PC kasları, birliktelik vakti geldiğinde istem dışı kasılır. Bu kaslar normalde kadının isteği dahilinde kasılıp gevşeyebilir. Aynı kaslar idrar yaparken de kontrollü bir şekilde kasılıp gevşeyebilir.

Vajinismus, sadece PC kaslarının kasılmasıyla sınırlı kalmaz. Beraberinde sırt, bacak, bel gibi pek çok bölgedeki kaslarda da kasılma gelişebilir. Kişi cinsel ilişki sonrasında bu tür bölgelerde de ağrı hissedebilir. Ağrıların yoğunluğu vajinismusun şiddetine bağlı olarak değişebilir. Vajinismus anında vajina içine herhangi bir şeyin girip çıkması mümkün değildir. Vajinismus hastalarının çoğunda kasılma sadece cinsel birliktelik anında değil, jinekolojik muayene, bölgeye tampon yerleştirme, vajinal tedavi gibi durumlarda da gelişebilir. Vajinismus, başka bir deyimle erteleme veya kaçınma gibi terimlerle de tanımlanabilir.

Bu vajinismus türünde cinsel birliktelik hiçbir şekilde gerçekleşmez. Çiftler bir kez dahi birliktelik kuramamıştır.

Daha evvel sorunsuz cinsel birliktelik yaşanmasına rağmen herhangi bir vajinal travma sonucu gelişen vajinismus türüdür.

Cinsel birliktelik anında sorun yaşayan çiftler doktora başvurduğunda vajinismus teşhisi için doktor hastayı değerlendirerek kesin tanıyı koyar. Değerlendirme süresi yaklaşık 1 dakika sürer ve hasta için korku ve endişe gerektirecek bir uygulama değildir.

Vajinismus, eğer psikolojik olarak yaşanmıyorsa ve cinsel birlikteliğe müsaade etmeyen yapısal nedenler varsa, sorun cerrahi operasyonlarla çözümlenebilir. Bu nedenle vajinismus hastalarının uzman bir jinekolog tarafından değerlendirilmesi gerekir. Vajinismus probleminin yaklaşık %90'ı psikolojik olarak gelişir. Bu durumda tedavi için davranışsal ve bilişsel yaklaşım ön planda olur. Günümüzde zihinsel iyileşme teknikleri de kullanılmaya başlanmıştır.

Bilişsel teknikte kadına genital bölge ve cinsel ilişki hakkında gerekli ve detaylı bilgiler verilir. Beraberinde kegel egzersizleri hakkında bilgi verilir ve PC kaslarının bu egzersizlerle kontrol edilebileceği öğretilir. Bilişsel tedavi, kadınla beraber erkeklerde de uygulanmalıdır. Çoğu erkek bu konu hakkında bilgi eksikliği yaşayabilir. Eğer kesin tedavi isteniyorsa egzersizler sağlık kuruluşu haricinde evde de düzenli uygulanmalıdır. Zihinsel iyileşme teknikleriyle beraber egzersiz tedavi, hastalar için oldukça kolay ve kabul edilebilirdir. Düzenli bir tedavi sonrasında vajinismus problemi ortadan kaldırılarak düzenli cinsel yaşama başlanabilir.